11 februari 2025
Em. prof. dr. Hemmo A. Drexhage (ErasmusMC)
De huidige psychiatrische diagnostiek en indeling in psychiatrische stoornissen is gebaseerd op een nauwkeurige beschrijving van symptomen en symptoomcomplexen. Overeenstemming is gevonden in de zogenaamde DSM-classificering. Zo zijn bijvoorbeeld ernstige depressieve stoornis (ernstige neerslachtigheid), bipolaire stoornis (afwisselende depressieve en manische perioden), schizofrenie (hallucinaties, wanen en teruggetrokken gedrag) en autisme (repeterende gedragingen en het niet kunnen lezen van de ander) nauwkeurig gedefinieerd naar hun symptomen. Deze symptoombeschrijvingen geven geen uitsluitsel over de oorzaak van de stoornis, en er bestaan verschillende concepten over de ontstaanswijze van depressie, bipolaire stoornis, schizofrenie en autisme. Bekend als oorzaken zijn psychologische ontwikkelingsstoornissen (trauma in de jeugd, oorlogstrauma) en stoornissen in de mono-amine huishouding (serotonine, dopamine). Huidige therapieën richten zich hierop (psychotherapie, serotonerge antidepressiva en dopaminerge antipsychotica), maar deze therapieën hebben beperkte vooruitgang getoond. Blijkbaar geven de genoemde oorzaken niet het volledige beeld.
Recentelijk is ontdekt dat immuuncellen een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van het brein en dat stoornissen in de ontwikkeling en functie van immuuncellen mede een oorzaak vormen voor bovengenoemde psychiatrische ziektebeelden.
De lezing geeft de achtergrond van de immuun-ontstaanswijze van depressie, manie, schizofrenie en autisme, en bespreekt dat bij een deel van de patiënten met depressie, manie, schizofrenie en autisme een aantal onderscheidbare immuunstoornissen aan te tonen zijn die naast het brein ook andere orgaansystemen kunnen beïnvloeden. Het is bekend dat patiënten met de genoemde psychiatrische stoornissen meer dan normaal een allergie, een auto-immuunziekte of een infectie vertonen.
De nieuwe bevindingen betekenen ook dat een (immuun)sjabloon gelegd kan worden op de huidige DSM-diagnostiek van psychiatrische stoornissen. Deze immuundiagnostiek leidt tot een meer nauwkeurige indeling en onderverdeling van de psychiatrische stoornissen, waardoor in bepaalde groepen van depressieve, schizofrene en autistische patiënten immuuntherapie mogelijk wordt. Recente voorbeelden hiervan zullen worden besproken. Deze voorbeelden tonen een verbeterde prognose van de patiënten.