9 december 2003
Dr. R. Breteler
In de jaren zestig was Virtual Reality (VR) nog een exotische, dure technologie. Inmiddels wordt VR steeds vaker ingezet, uiteenlopend van de opleiding tot stuurman op een supertanker tot de evaluatie van architectonische ontwerpen. Ook op het gebied van zowel de somatische als de geestelijke gezondheidzorg wordt VR steeds meer ingezet. De lezing heeft als rode lijn de toepassing van VR bij vliegangsttraining: wat zijn de achtergronden, wat zijn voorwaarden voor effectieve toepassing, welke neveneffecten zijn er, en hoe zien de resultaten er tot nu toe uit? De effectieve ingrediënt in angstbehandeling is de blootstelling aan de essentiële angstprikkels. Na herhaalde blootstelling kan een nieuwe betekenisgeving tot stand komen. Tot voor kort gebeurde dat bij vliegangst in lijnvluchten, waarmee veel tijd en geld gemoeid was. Met VR kan tijdens één sessie meerdere vluchten worden gemaakt. De angst kan veilig worden beleefd. Tevens kan worden geoefend met het adekwater omgaan met de angst.. Verscheidene factoren bepalen in welke mate gebruikers VR als “echt” beleven: persoonskenmerken, zoals de mate waarin iemand opgaat in activiteiten, en de ervaring met de virtueel nagebootste omgeving. Ook systeemkenmerken als de interactiemogelijkheden, al dan niet onderdompeling, en de bewegingsvrijheid spelen een rol. VR kent een aantal toepassingsproblemen als duizeligheid, buikklachten, vermoeide ogen, mis-selijkheid , hoofdpijn en concentratieproblemen. Hoe deze te voorkomen zal worden besproken. In de geestelijke gezondheidszorg neemt de belangstelling voor VR de laatste tijd toe, met het beschikbaar komen van studies naar de effecten van verschillende toepassingen. Een aantal daarvan zal besproken worden. Mischien veranderen zelfhulpboeken binnenkort in VR zelfhulpprogrammaÂ’s, en krijgen GGZ-cliënten DVDÂ’s met VRsoftware-huiswerk mee naar huis. Ongeacht de technologische ontwikkeling blijft de effectiviteit van VR als behandelmethode echter afhankelijk van de ontwikkelingen in de gedragstheorieën.
