20 april 2004
Drs. A.J. van Erven
Tot in de zeventiger jaren van de vorige eeuw waren de grootste zorgen met betrekking tot voeding de voortdurende kommernissen, of er voldoende voedsel was, of er de volgende maand nog voldoende zou zijn, of de voorraad groot genoeg was om de winter door te komen en of het verderf niet zou toeslaan. Sedert het eind van de jaren zeventig is er echter, althans in de westerse wereld, dankzij tal van agrarische, technologische ontwikkelingen zelden tot nooit meer sprake van enige voedselschaarste. Vanaf dat moment verschuift de wetenschappelijke belangstelling van voedselproduktie naar belangstelling voor de voeding zelf. Juist nu in de laatste decaden de voedselzorgen voorbij zijn doemt de voedselvrees op. Voedselvrees is de vaak overdreven gedachte dat er iets aan het voedsel mankeert zodanig dat de gezondheid in gevaar wordt gebracht. Voedselvrees leidt vaak tot het onvermogen zaken in de juiste proporties te zien en doet vaak feitelijkheden met onjuistheden vermengen. Ook binnen de wetenschap kent voedselvrees vele slachtoffers. Hormonale contaminatie, genetisch gemanipuleerd voedsel, verontreiniging met labouwgif, additiva, BSE, MKZ, etc zijn slechts enkele voorbeelden van zaken welke in de afgelopen jaren tot oneigenlijk grote voedselvrees hebben geleid. Hoe reeel is de ontstane vrees en hoe adequaat zijn de genomen maatregelen? Wat is de rol van de politiek, de media en niet te vergeten de wetenschap bij voedselvrees? Voedselvrees gaat veelal gepaard met excessieve aandacht voor de relatie tussen voeding en gezondheid. Het is een feit dat in de laatste 15 jaar de rol tussen voeding en ziekte en met name tussen voeding en preventie steeds duidelijker is geworden. Ook de commercie speelt hier handig op in. Op de schappen van supermarkten verdringen zich langzamerhand tal van voedingsmiddelen die verrijkt zijn met vitaminen, mineralen en andere molekulen die de gezondheid moeten bevorderen. Resultaat is dat ons voedsel steeds meer op medicijnen gaat lijken en dat de levensmiddelenwinkel meer weg krijgt van een apotheek. Maar hoe reeel zijn de gezondheidsclaims? Beseft men zich dat alles met een werking ook een bijwerking heeft? En hoe adequaat is de huidige wet- en regel-geving ten aanzien van de gezondheidsclaims bij de verschillende voedselprodukten? “Meten is weten”: laboratoriumonderzoek vervult meestal een sterk objectiverende rol ten aanzien van het omgaan met voedselvrees. De Stichting Huisartsenlaboratorium Oost (SHO) en Yassay laboratorium te Velp verrichten naast het directe patientenonderzoek ook veel onderzoek in het kader van de relatie tussen voeding en gezondheid. Dit geschiedt in samenwerking met tal van internationale universiteiten en onderzoeksinstituten. Algemeen verbreide vormen van voedselvrees zullen de revue passeren.. Recente ontwikkelingen op het gebied van de relatie tussen voeding en gezondheid worden behandeld. De rol welke politiek, media, geld en wetenschap hierbij spelen komt aan de orde.
