13 februari 2024
Prof. dr. A. (Andries) Meijerink (Universiteit Utrecht)
De thema’s “Aarde” en “Duurzaamheid” spelen al jaren een prominente rol in het maatschappelijk debat. Wetenschappers leveren een belangrijke bijdrage aan het formuleren, analyseren en oplossen van vraagstukken binnen deze thema’s. Minder bekend zijn de zeldzame aarden of lanthaniden. Tot voor kort deden ze hun naam, afgeleid van het Griekse “λανθανειν” (verborgen liggen), eer aan en vormden een rijtje van onbekende elementen onderaan het periodiek systeem. Recent is hierin verandering gekomen. Zeldzame aarden zijn tegenwoordig regelmatig in het nieuws vanwege hun toenemende belang en de exportbeperking door China.
In deze lezing zal, na een inleiding over hun vermeende zeldzaamheid en eigenschappen, worden uitgelegd hoe de unieke magnetische en optische eigenschappen van zeldzame aarden bijdragen aan een duurzamer aarde.
Duurzame toepassingen omvatten o.a. sterke magneten in windmolens en hybride auto’s, opslag van elektrische energie in batterijen en efficiënte katalysatoren. De optische eigenschappen van zeldzame aarden zijn cruciaal voor het efficiënt opwekken van licht in energiezuinige lichtbronnen (o.a. witte LED-lampen). Om te illustreren hoe het belang in de toekomst verder kan toenemen, wordt het manipuleren van het licht door knippen en plakken van fotonen door zeldzame aarden behandeld. Dit biedt o.m. mogelijkheden om de efficiëntie van zonnecellen te verhogen. Tenslotte worden de prachtige luminescentie van Eurobiljetten en een intrigerend chemystery behandeld.
